หมู่พุทธคูหาจำหลักไม่จี่ซาน 1 ใน 4 ถ้ำหินแกะสลักขนาดใหญ่ของจีน

หมู่พุทธคูหาจำหลักไม่จี่ซาน 1 ใน 4 ถ้ำหินแกะสลักขนาดใหญ่ของจีน ตั้งอยู่ห่างจากเมืองเทียนสุ่ย มณฑลกานซู สร้างตั้งแต่สมัยราชวงศ์โห้วฉินหรือสมัยราชวงศ์ฉิน ช่วงหลัง(ปี 300 ก่อนคริสต์ศักราช) หมู่พุทธคูหาจำหลักไม่จี่ซานมีรูปลักษณ์คล้ายกองข้าวสาลี พุทธคูหาจำหลักไม่จี่ซาน เป็นภูเขาหินทรายแดงสูง 150 เมตร บนหน้าผาของไม่จี่ซาน มีความสูงจากระดับน้ำทะเล 1,700 กว่าเมตร ตั้งอยู่ปลายเทือกเขาฉินหลิ่งตะวันตก มีลักษณะคล้ายภูกองสาลี ความสำคัญของภูแห่งนี้อยู่ที่หมู่พุทธคูหา และภาพแกะสลักบนหน้าผาอันสูงชัน ความงดงามของพระพุทธรูป รูปสลักเป็นความงดงามที่ผสมผสานเอาศิลปะทางอินเดีย เปอร์เซีย และศิลปะของชาวจีนเข้าไว้ด้วยกัน 

ปัจจุบันยังคงอนุรักษ์ หมู่พุทธคูหาไว้ได้ 194 แห่ง ที่ขุดขึ้นบนระดับความสูง 20 ถึง 80 เมตร จากระดับพื้นดิน ภายในมีพระพุทธรูปหินสลัก กว่า 7000 องค์และภาพจิตรกรรมฝาผนัง คิดเป็นจำนวนเนื้อที่ 1300 ตารางเมตร มีทั้งพระพุทธรูป พระสังขจาย พระสาวกและอื่น ๆ บ้างอยู่ในท่าสวดมนต์ บ้างอยู่ในท่าพูดคุย บ้างอยู่ในท่ายิ้ม บ้างอยู่ในท่าโบกมือต่อผู้คน ไม่ว่าเป็น พระอมิตาภะที่สูง 16 เมตรหรือว่า รูปปั้นและรูปแกะสลักที่มีความสูงเพียง 10 กว่าเซนติเมตรเท่านั้นต่างก็ละเอียดประณีตมาก พุทธคูหาจำหลักไม่จี่ซาน นับเป็น 1 ในหมู่พุทธคูหาที่สำคัญของจีนบนเส้นทางสายไหม